برای خرید قلمو، ابتدا باید مشخص کنید قرار است با چه نوع رنگی کار کنید؛ چون هر رنگ، قلموی مخصوص به خودش را می‌طلبد. مثلاً اگر با آبرنگ کار می‌کنید، سراغ قلموهای گرد با موی نرم و طبیعی بروید که قدرت جذب آب بالایی دارند. اما اگر اهل رنگ روغن هستید، قلموهای زبر با سری تخت یا فیلبرت انتخاب بهتری‌اند. رنگ‌های اکریلیک با سرعت خشک شدن بالا، نیاز به قلموهای مصنوعی و مقاوم دارند. علاوه بر جنس مو، به فرم سری قلمو (تخت، گرد، بادبزنی، زبان‌گربه‌ای)، سایز (برای جزئیات یا پوشش‌دهی)، و جنس دسته و کیفیت اتصال فلزی هم توجه کنید. اگر تازه‌کار هستید، یک ست چندتایی اقتصادی با سایز و فرم متنوع بخرید. برای کار حرفه‌ای، بهتر است به‌جای خرید مجموعه، قلموهای خاص متناسب با تکنیک‌تان را جداگانه انتخاب کنید.

انواع قلمو از نظر شکل سری

قلموی تخت (Flat)

این قلموها با سر صاف و موهای چیده‌شده در یک خط مستقیم، برای پُرکردن فضاهای بزرگ، کشیدن پس‌زمینه، و ایجاد بافت‌های منظم بسیار مفیدند. در تکنیک‌هایی مثل آبرنگ، اکریلیک و رنگ روغن کاربرد گسترده‌ای دارند.

قلموی گرد (Round)

دارای نوک تیز و فرم مخروطی است و کنترل بالایی برای جزئیات به شما می‌دهد. این نوع قلمو هم در طراحی‌های ظریف و هم در کارهای ابتدایی بسیار رایج است. برای ترسیم خطوط منحنی، نوشته‌های تزئینی و لکه‌گذاری بسیار مناسب است.

قلموی بادبزنی (Fan)

این نوع قلمو با فرم باز و پراکنده‌اش، برای ایجاد افکت‌هایی مانند بافت برگ، چمن، ابر یا موی سر در طراحی‌های واقع‌گرایانه کاربرد دارد. اغلب در نقاشی طبیعت و پرتره‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قلموی نوک‌تیز و خط‌نگار (Liner / Rigger)

موهایی بلند و نازک دارد که برای طراحی خطوط بسیار ظریف، جزئیات دقیق، نوشتار تزئینی، یا کشیدن شاخه‌های درخت مناسب است. این نوع قلمو در نقاشی سنتی ایرانی یا خوش‌نویسی هم کاربرد دارد.

قلموی زبان‌گربه‌ای (Filbert)

ترکیبی از فرم گرد و تخت دارد؛ این قلمو برای ترکیب رنگ، کار روی لبه‌های منحنی و ایجاد حرکات نرم و طبیعی در نقاشی بسیار مناسب است. انعطاف‌پذیری بالا و کنترل آسان از مزیت‌های آن است.

تفاوت در جنس موهای قلمو

جنس موی قلمو، قلب تپنده‌ی عملکرد آن است. این ویژگی نه‌تنها بر نوع رنگ‌پذیری و انتقال رنگ تأثیر می‌گذارد، بلکه حس کشیدن قلمو روی سطح، دقت ضربه و حتی دوام ابزار را تعیین می‌کند.

موی طبیعی

قلموهایی با موی طبیعی از موی حیواناتی مانند سمور، بز، سنجاب یا خوک ساخته می‌شوند. این موها به‌طور طبیعی انعطاف‌پذیر، نرم و در عین حال مقاوم‌اند. به همین دلیل، در کارهای حرفه‌ای مثل آبرنگ یا رنگ روغن بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. موهای طبیعی، رنگ را به خوبی جذب کرده و به‌صورت یکنواخت آزاد می‌کنند که این امر برای تکنیک‌هایی مثل شست‌وشوی آبرنگ یا لایه‌گذاری رنگ بسیار مهم است. البته قیمت بالاتر و نیاز به مراقبت دقیق‌تر، از جمله نکات منفی این نوع قلموهاست.

• سمور (Kolinsky): معروف‌ترین و گران‌ترین نوع موی طبیعی با جذب فوق‌العاده و انعطاف بالا. مخصوص آبرنگ حرفه‌ای.
• موی خوک: زبر و ضخیم، مخصوص رنگ روغن یا اکریلیک با چسبندگی بالا.
• موی بز یا سنجاب: نرم، سبک و مناسب برای پوشش‌دهی وسیع یا شست‌وشوی رنگ.

موی مصنوعی

این نوع قلموها از الیاف نایلونی، پلی‌استر یا ترکیب‌های صنعتی ساخته شده‌اند و به‌ویژه در سال‌های اخیر با بهبود کیفیت ساخت، محبوبیت بالایی یافته‌اند. آن‌ها در برابر رنگ‌های شیمیایی، مواد شوینده و حتی فشار زیاد مقاوم‌اند و نگهداری آسانی دارند. قلموهای مصنوعی، گزینه‌ای عالی برای هنرمندان مبتدی یا کسانی هستند که مصرف روزانه بالایی دارند.

ویژگی‌های مهم آن‌ها شامل:

• قیمت پایین‌تر
• قابلیت شست‌وشوی سریع
• مناسب برای رنگ اکریلیک، گواش و رنگ‌های صنعتی
• فاقد عناصر حیوانی (مناسب برای هنرمندان وگان)

چه قلمویی برای چه نوع رنگی مناسب است؟

برای آنکه بهترین عملکرد از رنگ و قلموی خود بگیرید، باید بین نوع رنگ و نوع قلمو هماهنگی وجود داشته باشد. این موضوع بر تجربه کاربری، کیفیت نهایی و حتی سلامت قلمو تأثیر مستقیم دارد.

آبرنگ

آبرنگ به شدت به جذب آب و قابلیت کنترل جریان رنگ وابسته است. در نتیجه، قلموهای با موی طبیعی مثل سمور یا ترکیبی، که آب را در خود نگه می‌دارند و به آرامی آزاد می‌کنند، عملکرد بسیار خوبی دارند. قلموهای گرد سایز متوسط تا بزرگ در آبرنگ بیشترین استفاده را دارند، چرا که هم می‌توان با آن‌ها سطح را پوشش داد و هم جزئیات را ترسیم کرد.

رنگ روغن

رنگ روغن غلیظ، چسبنده و سنگین است و به فشار و ضربه‌ی قوی‌تر نیاز دارد. قلموهای زبر با موی خوک، تخت یا فیلبرت انتخاب استاندارد برای این نوع رنگ هستند. این قلموها به هنرمند اجازه می‌دهند لایه‌های ضخیم رنگ را بدون آسیب به بوم یا ابزار منتقل کنند. همچنین تمیز کردن قلموهای روغنی به دلیل وجود تینر، نیازمند مقاومت بالای مو و دسته است.

اکریلیک

اکریلیک سریع خشک می‌شود، خاصیت شیمیایی دارد و گاهی به قلمو آسیب می‌زند. قلموهای مصنوعی با ساختار نایلونی یا پلی‌استری، انتخاب بسیار خوبی برای این نوع رنگ هستند. آن‌ها نه‌تنها مقاوم‌ترند، بلکه راحت‌تر تمیز می‌شوند و پس از استفاده، سریع‌تر خشک می‌شوند. تنوع فرم در اکریلیک بالاست و می‌توان از قلموهای تخت، گرد، یا حتی بادبزنی استفاده کرد.

گواش

گواش از نظر ساختار بین آبرنگ و رنگ اکریلیک قرار دارد. این رنگ غلیظ‌تر از آبرنگ اما شفاف‌تر از اکریلیک است. قلموهای ترکیبی یا مصنوعی با نرمی متوسط، بهترین انتخاب برای گواش هستند. استفاده از قلموهای گرد یا زبان‌گربه‌ای در این تکنیک بسیار رایج است و می‌تواند به اجرای دقیق و جذاب کمک کند.

نکات مهم برای انتخاب و خرید بهتر قلمو

۱. شناخت دقیق نوع کار هنری

آیا قصد نقاشی کلاسیک دارید یا طراحی دیجیتال؟ آیا تمرکز شما روی دکور، بوم، مینیاتور یا طراحی‌های ظریف است؟ نوع قلمویی که انتخاب می‌کنید باید با نوع کار شما هماهنگ باشد.

۲. اندازه و شماره قلمو

سایز کوچک برای کارهای دقیق و جزئی، سایز متوسط برای ترکیب و سایز بزرگ برای پوشش وسیع استفاده می‌شود. حتماً بسته به ابعاد سطح نقاشی، چند سایز مختلف در اختیار داشته باشید.

۳. جنس دسته و راحتی در دست

دسته قلمو باید متعادل، سبک و خوش‌دست باشد. چوبی‌های لاک‌خورده یا دسته‌های پلاستیکی مقاوم گزینه‌های خوبی‌اند، اما حتماً به طول و ضخامت دسته هم توجه کنید تا در استفاده طولانی‌مدت دست را خسته نکند.

۴. اتصال محکم مو به دسته

فلز نگه‌دارنده‌ی مو باید ضدزنگ باشد و موی قلمو نباید به راحتی کنده شود. قلمویی که موهایش پس از چند بار شستشو بریزد، بی‌ارزش می‌شود.

۵. قابلیت شست‌وشو و نگهداری آسان

در صورتی که زیاد نقاشی می‌کنید، قلمویی انتخاب کنید که به‌راحتی قابل شست‌وشو باشد و پس از خشک‌شدن حالت خود را از دست ندهد.

برندها و ست‌های پیشنهادی برای شروع یا حرفه‌ای‌ها

اگر تازه‌کار هستید، توصیه می‌شود یک ست چندتایی قلمو با تنوع فرم و اندازه تهیه کنید تا با انواع کاربردها آشنا شوید. برای هنرمندان حرفه‌ای، برندهایی مانند روبلوف, رپین, یا فابر کاستل با کیفیت بالا، دوام مناسب و عملکرد فوق‌العاده پیشنهاد می‌شود. البته قلموهای ایرانی با کیفیت متوسط هم گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای تمرین هستند.

جمع‌بندی

اگر می‌خواهید نتیجه‌ای تمیز، دقیق و باکیفیت از نقاشی‌تان بگیرید، قلمو را فقط بر اساس ظاهر یا برند انتخاب نکنید. رنگ مورد استفاده، تکنیک اجرایی، اندازه سطح کار و میزان جزئیات باید مشخص‌کننده نوع قلموی شما باشند. هنگام خرید، قلمو را در دست بگیرید، نرمی یا زبری مو را بررسی کنید، به اتصال فلزی آن دقت کنید و اگر ممکن بود، یک تست خشک یا مرطوب روی کاغذ انجام دهید. همچنین از خرید قلموهایی با موهای شُل، دسته‌ی لق یا اتصال ضعیف پرهیز کنید. در نهایت، قلمویی بخرید که متناسب با کارتان، خوش‌دست، مقاوم، و قابل شست‌وشو باشد. این یعنی یک خرید هوشمندانه و بدون دردسر برای هنر باکیفیت.