آیا اولین باری که خواستید نقاشی بکشید، یادتان است؟ شاید مثل من، پالت پلاستیکی گردی دستتان بود که جای رنگ‌ها خیلی زود با هم قاطی می‌شد. آن موقع نمی‌دانستم این ابزار ساده چقدر می‌تواند روی کیفیت کارم اثر بگذارد. سال‌ها طول کشید تا بفهمم انتخاب پالت مناسب نه‌تنها روند نقاشی را ساده‌تر می‌کند، بلکه الهام‌بخش هم است. در این مقاله انواع پالت را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم؛ نه‌فقط برای اینکه بدانید چه پالت‌هایی وجود دارد، بلکه بفهمید کدام برای شما بهتر است؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

انواع پالت نقاشی

پالت یکی از مهم‌ترین ابزارهای نقاشی است. در واقع، مگر اینکه رنگ را به‌طور مستقیم از تیوپ روی بوم بریزید، بچکانید یا بپاشید، حتماً به یک پالت نیاز خواهید داشت. پالت سطحی است که روی آن رنگ‌ها را بیرون می‌ریزید و با هم مخلوط می‌کنید.

پالت نقاشی به‌طور سنتی، یک تخته چوبی با سوراخی برای انگشت شست بود تا هنرمند بتواند آن را در حین نقاشی در دست بگیرد؛ اما امروزه پالت‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های متنوع و از مواد مختلفی ساخته می‌شوند. هر یک از انواع پالت مزایا و معایب خاص خود را دارد و هر هنرمند از سلیقه متفاوتی نسبت به نوع پالت مورد علاقه‌اش برخوردار است.

در ادامه با خواندن توضیحات درباره انواع پالت نقاشی می‌توانید دید خوبی نسبت به گزینه‌های موجود برای خرید پالت پیدا کنید.

پالت‌های چوبی سنتی

تصویر کلاسیک یک هنرمند معمولاً همراه با یک پالت چوبی در یک دست و قلم‌مو در دست دیگر است. اگر دوست دارید مثل استادان قدیمی نقاشی کنید و مشکلی با دردست‌گرفتن پالت حین کار ندارید، پالت چوبی سنتی می‌تواند گزینه خوبی برایتان باشد؛ اما نگهداری آن کمی دردسر دارد. چوب خام رنگ را به خودش می‌کشد؛ پس باید قبل‌از هر استفاده با روغن مخصوص پوشانده شود. این نوع پالت بیشتر مناسب رنگ روغن و برای نقاشانی است که ساعات زیادی پای تابلو می‌نشینند.

انواع پالت کاغذی یا یک‌بارمصرف

من به‌شخصه طرفدار پالت‌های یک‌بارمصرف هستم؛ چون تمیزکردن آن‌ها بسیار راحت است. بعداز اتمام کار می‌توانید صفحه را جدا کنید و دور بیندازید. اگر رنگی باقی ماند، می‌توانید آن را به برگه بعدی منتقل کنید.

ایراد این نوع پالت‌ها این است که سطح‌شان کاملاً صاف نیست (که هنگام استفاده از کاردک ممکن است مشکل‌ساز باشد) و حس خوشایند مخلوط‌کردن رنگ روی آن‌ها کمتر است.

پالت‌های شیشه‌ای رومیزی

پالت‌های شیشه‌ای هم محبوب هستند؛ چون هم راحت تمیز می‌شوند و هم حس خوبی هنگام کار با رنگ روی آن‌ها وجود دارد. بعداز پایان کار می‌توانید با یک تیغ شیشه‌پاک‌کن، حتی رنگ خشک‌شده را هم به‌راحتی بتراشید. البته اگر پالت بیفتد، ممکن است بشکند.

یادم است اولین بار که روی شیشه ترکیب رنگ کردم، حس می‌کردم کنترل کاملی روی رنگ دارم. شفافیت پالت باعث می‌شد تن دقیق رنگ را بهتر ببینم. این پالت‌ها بیشتر برای رنگ روغن و اکریلیک استفاده می‌شوند.

انواع پالت چوبی رومیزی

این نوع پالت‌ها جایگزین ایمن‌تری برای پالت‌های شیشه‌ای هستند؛ چون نمی‌شکنند. من خودم از یک پالت چوبی خاکستری‌رنگ استفاده می‌کنم. تنها مشکلی که با آن دارم این است که اگر رنگ روی آن خشک شود، تمیزکردنش سخت می‌شود و ممکن است به پالت آسیب بزند. درحالی‌که در پالت شیشه‌ای، به‌راحتی رنگ خشک را با تیغ جدا می‌کنید.

پالت‌های مرطوب (Stay Wet Palettes)

پالت‌های مرطوب برای نقاشی با رنگ اکریلیک بسیار مفید هستند؛ زیرا به حفظ رطوبت رنگ در بین جلسات کمک می‌کنند؛ اما برای نقاشی با رنگ روغن کاربرد چندانی ندارند. در بخش پایانی این مقاله این پالت‌ها به‌طور کامل توضیح داده می‌شوند.

انواع پالت پلاستیکی

پالت‌های پلاستیکی مناسب افراد مبتدی یا دانش‌آموزانی هستند که نمی‌خواهند برای تجهیزات گران‌قیمت هزینه کنند. احتمالاً انواع تخم‌مرغی این پالت‌ها را در دست هنرجویان دیده‌اید. پالت‌های پلاستیکی با خانه‌های کوچک و شکل‌های مختلف بیشتر برای آبرنگ و گواش استفاده می‌شوند. این پالت‌ها ارزان هستند؛ اما در برابر رنگ‌های شیمیایی مثل اکریلیک عمر کمی دارند. پلاستیک ممکن است با گذشت زمان ترک بردارد یا رنگ بگیرد.

پالت سرامیکی؛ ظریف و مناسب آبرنگ

اگر با آبرنگ کار می‌کنید و دنبال ترکیب رنگی دقیق هستید، پالت سرامیکی بهترین انتخاب است. جنس براق آن اجازه نمی‌دهد رنگ جذب شود؛ در نتیجه تن‌های ظریف‌تری به‌دست می‌آید. تنها مشکلش شکننده‌بودن و وزن بالای آن است.

برای اشنایی با انواع آبرنگ ازین مقاله استفاده کنید.

لوازم جانبی پالت

کاردک نقاشی (Palette Knives) یکی از ابزارهای جانبی است که می‌توانید از آن برای ترکیب رنگ‌ها روی پالت و همچنین برای پاک‌کردن رنگ پس‌از اتمام کار استفاده کنید.

خراش‌دهنده یا تیغ (Scraper / Razor) هم برای تمیزکردن پالت‌های شیشه‌ای کاربرد دارند. این ابزار را نباید روی انواع دیگر پالت استفاده کنید؛ زیرا ممکن است باعث آسیب شود.

جدول مزایا و معایب انواع پالت نقاشی

در جدول زیر می‌توانید مزایا و معایب انواع پالت نقاشی را در یک نگاه مشاهده کنید. این مقایسه به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر تصمیم‌گیری کنید:

انواع پالت براساس نوع رنگ

هر رنگ نیاز به بستری متفاوت دارد:

• رنگ روغن: پالت چوبی، شیشه‌ای یا پالت کاغذی؛
• اکریلیک: پالت شیشه‌ای، پلاستیکی ضخیم یا پالت مرطوب (wet palette)؛
• آبرنگ: پالت سرامیکی یا پلاستیکی با خانه‌های کوچک؛
• گواش: ترکیبی از پالت سرامیکی و پلاستیکی.

اگر با چند نوع رنگ کار می‌کنید، بهتر است برای هرکدام یک پالت جداگانه تهیه کنید.

برای آشنایی با انواع قلم مو نقاشی این مقاله را مطالعه کنید.

نکاتی که هنگام انتخاب انواع پالت نقاشی باید در نظر گرفت

هیچ پالت کاملاً ایدئالی برای همه نقاش‌ها وجود ندارد. پالت مناسب شما به عوامل مختلفی مانند سبک کاری، سطح مهارت و مکانی که در آن نقاشی می‌کنید، بستگی دارد.

هنگام انتخاب پالت، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• قابلیت حمل: آیا قرار است در فضای باز (پِلِن اِر) نقاشی کنید یا درون استودیو خواهید بود؟
• قیمت: بودجه‌تان چقدر است؟ قیمت پالت می‌تواند بسته به کیفیت، بسیار متغیر باشد؛
• کیفیت ساخت: چقدر بادوام است؟ پالت‌های ارزان اغلب نازک، سخت برای تمیزکردن و کم‌دوام هستند؛
• شکل ظاهری: آیا استفاده از آن راحت است؟ معمولاً دو گزینه دارید: پالت سنتی دستی یا پالت رومیزی مستطیلی؛
• رنگ زمینه پالت: من به‌شخصه ترجیح می‌دهم روی سطحی با رنگ خنثی (مثلاً خاکستری) نقاشی کنم؛ چون باعث می‌شود بهتر بتوانید تفاوت بین رنگ‌های روشن و تیره را تشخیص دهید. درحالی‌که روی زمینه سفید ممکن است ارزش‌های رنگی به‌درستی دیده نشوند.

نکات مربوط به استفاده از پالت

اگر پالت خوبی تهیه کردید، حتماً از آن به‌درستی مراقبت کنید. سعی کنید بعداز هر جلسه، بخش مرکزی پالت را تمیز کنید. رنگ در حالت خیس به‌مراتب راحت‌تر پاک می‌شود تا وقتی که خشک شده باشد.

اگر می‌خواهید رنگ‌ها روی پالت مدت بیشتری مرطوب بمانند، می‌توانید یک ورق کاغذ روغنی (کاغذ مخصوص پخت) روی رنگ‌ها قرار دهید تا سرعت خشک‌شدن آن‌ها را کاهش دهید.

پالت مرطوب (Wet Palette) چیست و چرا اکریلیک‌کارها عاشقش شده‌اند؟

اگر با رنگ اکریلیک کار کرده باشید، احتمالاً با یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آن، یعنی خشک‌شدن سریع رنگ روبه‌رو شده‌اید. اکریلیک به‌خاطر پایه آبی‌اش خیلی زود روی پالت خشک می‌شود و این موضوع در کارهای طولانی یا ظریف یک کابوس تمام‌عیار است. این‌جاست که پای پالت مرطوب (Wet Palette) به‌عنوان نجات‌بخش نقاشان اکریلیک به میدان باز می‌شود.

پالت مرطوب، برخلاف پالت‌های معمولی، محیطی مرطوب و خنک برای رنگ فراهم می‌کند تا سرعت خشک‌شدن کاهش یابد. این پالت از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

• یک ظرف درب‌دار که رطوبت را حفظ می‌کند؛
• یک اسفنج یا لایه زیرین مرطوب که در ته ظرف قرار می‌گیرد؛
• یک لایه کاغذ متخلخل (معمولاً کاغذ روغنی) که روی اسفنج قرار می‌گیرد و رنگ روی آن چیده می‌شود.

این ساختار ساده باعث می‌شود رطوبت از پایین به کاغذ برسد و رنگ‌ها روزها یا حتی هفته‌ها تازه بمانند؛ بدون اینکه خشک یا سفت شوند. همچنین، چون رنگ خشک نمی‌شود، نیاز نیست هر بار مقدار زیادی رنگ بریزید یا آن را دور بریزید. وقتی رنگ‌ها خشک نمی‌شوند، شما زمان کافی برای ترکیب دقیق رنگ‌ها، تصحیح رنگ‌های قبلی یا ایجاد گرادیان‌های نرم هم خواهید داشت.

پالت مرطوب بیشتر برای رنگ‌های پایه آب مثل اکریلیک، اکریلیک مخصوص ماکت و گواش کاربرد دارد؛ چون این نوع رنگ‌ها در صورت بازماندن، خیلی سریع خشک می‌شوند. در نقاشی‌های مینیاتوری یا آثار بسیار دقیق که کنترل کامل بر رنگ و زمان اهمیت زیادی دارد، بسیاری از هنرمندان می‌گویند پالت مرطوب کیفیت کارشان را متحول کرده است.

البته هیچ ابزاری بی‌عیب نیست و انواع پالت مرطوب هم چالش‌هایی دارد:

• نیاز به نگهداری منظم: اگر اسفنج را نشویید یا آب پالت را هر چند روز یک‌بار عوض نکنید، ممکن است کپک بزند یا بوی بد بگیرد؛
• مناسب‌نبودن برای رنگ‌های روغنی: این پالت فقط با رنگ‌های پایه آب کار می‌کند. اگر با رنگ‌های متنوع کار می‌کنید، باید چند پالت داشته باشید؛
• قیمت بالاتر نسبت به پالت‌های معمولی: به‌خصوص برندهای حرفه‌ای.

سخن پایانی

انتخاب پالت نقاشی، نقش پررنگی در کیفیت، سرعت و لذت کار هنری دارد. هر نوع پالت، چه از نظر جنس و چه از نظر تناسب با نوع رنگ، ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خودش را دارد. تجربه‌های شخصی و مثال‌هایی که مطرح شد، نشان می‌دهند یک انتخاب درست می‌تواند الهام‌بخش باشد و اشتباه در انتخاب، حتی یک پروژه را به شکست بکشاند. حالا که با انواع پالت آشنا شدید و نکات کلیدی برای انتخاب درست را آموختید، وقت آن است که با نگاهی آگاهانه‌تر سراغ ابزار نقاشی‌تان بروید و پالت مناسب سبک و نیاز خودتان را انتخاب کنید. پالت خوب، شروعی برای خلق آثار بهتر است.

اگر تجربه‌ای در انتخاب پالت دارید یا سؤالی ذهنتان را مشغول کرده است در بخش نظرات با ما مطرح کنید. شاید پاسخ شما، کمک کسی دیگر باشد.